آداب و رسوم کهن مردم اوجان

منطقه بستان آباد دارای روستاهای تاریخی است که قدمتی بیش از برخی شهرهای بزرگ کشور دارند. اوجان منطقه ای تاریخی بوده که قدمت آن به پیش از اسلام می رسد. از این رو روستاهای اطراف اوجان که امروز شامل بستان آباد کنونی می شود نیز آثاری از این قدمت یافته می شود. اهمیت و در مسیر تجارت و تمدن قرار گرفتن و پایتخت ییلاقی بودن در برخی از دوره های تاریخی را می توان گواه این قدمت دانست.
شهرستان بستان آباد دارای ۲ شهر بستان آباد و تیکمه داش و تعداد زیادی روستاست که از این میان می توان به روستاهای تاریخی و شاخص خشکناب، خیرآباد، کنگرلو با آثار فراوانی از دوره صفوی، دیزناب و امین آباد با گورستان های تاریخی و جهانبان با مسجد تاریخی‌اش اشاره کرد. ای میزان از قدمت تاریخی باعث می شود که مردم این منطقه دارای فرهنگ خاص و نابی باشند. فرهنگی که اگرچه اشتراکاتی با سایر مناطق شمالغرب کشور دارد اما تفاوت هایی نیز دارد که زیبایی خاصی به آداب و سنن منطقه داده است.
برای نمونه تیکمه داش به عنوان زادگاه عارف بزرگ دوره افشاریه، حکیم خسته قاسیم، ازدیرباز مهد ادب، فرهنگ و عرفان بوده است و وجود این عارف نامی باعث شده است که آمد و شد عرفا و نامداران آن دوره، مردم شهر را نیز با فرهنگ ایران و نقاط مختلف کشور آشنا کند. تیمکه داش امروز نیز از این داشته ها بهره برده است.
در سوی دیگر شهر بستان آباد نیز از دیرباز محل عبور و مرور بوده و بر سر راه کاروانها قرار داشته است. وجود کاروانسراهای تاریخی در برخی از نقاط این منطقه نشان از رونق تجارت و سفر در بستان آباد دارد. حضور افرادی از ملیت ها و مناطق مختلف ایران و دنیا، فرهنگ را نیز با خود به همراه آورده و به این شهر و روستاهای اطراف غنا بخشیده است.
مردم شهرستان بستان آباد، مردمی متدین و مقید به آداب اسلامی هستند. بر همین اساس بسیاری از سنن این منطقه از جمله عزاداری ها، مراسم ازدواج، اعیاد و جشن ها رنگ و بوی اسلامی را با خود به همراه دارند. مراسمات مذهبی در این منطقه به طور کامل رواج دارد و به خصوص عزاداری های سالار شهیدان در ماه های محرم و صفر در شهرها و روستاهای این منطقه با حضور عموم مردم و به صورت مردمی برگزار می شود. نذری های بستان آباد رنگ و بوی منطقه را دارند و شاید بتوان فطیر مشهور این منطقه را یکی از موارد زینت بخش سفره های نذری و مراسم عزاداری دانست.
شب های قدر و مراسم احیا نیز در این شهرستان رنگ و بوی خاصی دارد و با برگزاری مراسم دعا خوانی، روضه خوانی، مداحی و اقامه نماز انجام می شود. برپائی سفره های افطاری در منازل، حسینیه ها، مساجد و تکایا از برنامه های شب های قدر است به طوری که در برخی از مناطق روستایی از جمله روستای سقین سرا در این شهرستان برپایی سفره های احسان سحری نیز مشاهده می شود و این موضوع را می توان یکی از تفاوت های بستان آباد با سایر مناطق دانست.
در مورد جشن ها، برنامه هایی چوخ ازدواج و اعیاد نیز مردم بستان آباد بر اساس آباد و رسوم خود عمل می کنند. برای نمونه مراسم ازدواج در روستاهای بستان آباد به صورت مفصل برگزار می شود. اوزوک سالما ( نامزدی)، شیرینی (عقد) شیرینی چایی ( بعد از عقد) طاباخ آپارما، نوبارلیق، قوربانلیق، چیلله، ییغوا، حنا، آلما آتماق، مراسم بردن عروس به خانه داماد و دوواق قاپدی ( پاتختی) تنها بخش هایی از آیین های سنتی عروسی در بستان آباد هستند.
استاد شهریار در دیوان اشعار ترکی و در منظومه حیدربابا، به خوبی و به صورت کامل آداب و رسوم مردم بستان آباد را به شیرینی ثبت و ضبط کرده است. این آداب و رسوم با اشعار دلبرانه استاد، نه فقط در ایران بلکه در نقاط مختلف جهان، شناخته شده است.
بایرامیدی گئجه قوشی اوخوردی
آداخلی قیز بیگ جورابین توخوردی
هرکس شالین بیر باجادان سوخوری
آی نه گؤزل قایدادی شال ساللاماق
بیگ شالینا بایراملیغین باغلاماق